Mükemmel çalışan bir sisteminiz var, satır satır kodlar projelerde akıyor ve bir SHIFT – DEL tuşuna bastınız eski bir klasörü sileceksiniz diye ve o da ne projeyi silmişsiniz veya akşam projeyi derlediniz sabah müşteriye teslim etmek üzere bilgisayarı kapattınız ve sabah bilgisayar açılmadı… İki senaryoda da yedekleme stratejiniz yok ise bütün emekler heba oldu.
Bu noktada yedekleme söz konusu olunca ilk akla gelen Veeam firmasının kişisel bilgisayarlar için ücretsiz olan Microsoft Windows için Veeam Agent uygulamasını kullanabiliriz. Hem full backup hem fark bacup alabiliyor olması ve sadece bütün sistemi değil de alınan yedek dosyalarının içinden sadece gerekli dosyanın alınabilmesine olanak sağlaması uygulamayı son derece kullanışlı yapmaktadır.
- Full Bacup: Sistemin tamamının yedeklendiği yedekleme çeşidi
- Fark Bacup: Sistemin alınan son Full yedeği ile fark backup alınan zaman arasında sadece değişen verilerin yedeklendiği yedekleme çeşididir. Full bacuptan en önemli farkı, çalışabilmesi için kendisinden önce alınan full bacup dosyasının olması gerekmektedir aksi durumda fark bacup dosyasının olması bir anlam ifade etmeyecektir.
Uygulama https://www.veeam.com/tr/windows-endpoint-server-backup-free.html linkten indirilebilir. İndirmek için bir Veeam üyeliği gerekmektedir, ücretsiz bir hesap açtıktan sonra indirme işlemi yapılabilir.
Yedekleme İşleminin Ayarlanması
Veaam yedekleme sistemi ücretli sürümlerinde birden fazla yedekleme görevi tanımlamaya izin veriyor olsa da ücretsiz sürümü tek göreve izin vermektedir.
Yedekleme görevi tanımlamaya uygulamamızı açarak başlayalım.
Uygulamamızı açtıktan sonra karşımıza çıkan ilk ekranda tanımlanacak görevin adı ve açıklamasını girmemizi isteyen ekrandır. Gerekli bilgileri girip Next butonu ile sonraki ekrana geçelim.
“Backup Mode” tabında yedeklemenin ne seviyede olacağı seçilir.
- Entire computer (recommended): Bütün bilgisayarı yedekler. “Include external USB drivers” seçilmesi durumunda bilgisayara takılı olan USB bellekleri de yedekler.
- Volume level backup: Bilgisayarda birden fazla disk bölümü var ise disk bölümü bazında yedekleme yapar.
- File level bacup: Dosya bazında yedekleme yapar.
Biz bu makalemizde bilgisayar yedekleme üzerine yoğunlaşacağımızdan dosya bazında yedekleme konusuna girmeyeceğiz.
Bu aşamada “Volume level backup” seçilirse “Next” butonuna tıklandıktan sonra aşağıdaki gibi hangi disk alanlarının yedekleneceğinin seçilmesine imkan tanıyan ekrana geçiş yapılacak.
Bu ekranda yedeklenecek disk alanları seçildikten sonra “Next” butonu ile yedeklerin nereye alınacağının seçileceği ekrana geçiş yapılır.
Açılan “Destination” tabında bulunan yedek alma konumu seçeneklerinden yedeğin alınacağı yer seçilerek “Next” butonu ile yedek alanı yolunun ayarlanacağı ekrana geçiş yapılır.
- Local storage: Bilgisayara bağlı bir USB diske veya “Volume level bacup” yedekleme stratejisi seçildi ise bilgisayar içerisindeki başka bir disk bölümüne yedekleme alınmak için kullanılır
- Shared folder: Ağ üzerinden paylaşılan bir klasöre yedekleme almak için kullanılr
“Local storage” seçilmesi durumunda aşağıdaki gibi yedeğin alınacağı klasörün seçileceği ekran açılır. “Browse” butonu ile klasör seçme ekranı açılarak, klasör seçimi yapılır.
Ağ üzerinden paylaşılmış bir klasöre yedekleme yapmak için “Shared folder” seçildiyse de aşağıdaki gibi klasör yolunu ve gerekiyorsa kullanıcı adı ve şifreyi girmek için ilgili ekran açılır.
Ekranda bulunan alanlar:
- Klasörün ağ üzerindeki adresi
- Gerekiyorsa kullanıcı adı ve şifresi (Gerekmiyorsa “This share requires…” seçeneğindeki seçim kaldırılır)
- Klasörde geriye dönük kaç günlük yedek tutulacağını belirtir. Girilen gün sayısından eski yedekler otomatik silinir. Aynı ayar “local storage” yedek alındığında da geçerlidir.
Gerekli yol bilgisi, kullanıcı adı ve şifre girildikten sonra “Populate” butonuna tıklanırsa yedeğin alınacağı diskin toplam alanı ve kalan boş alan bilgisi “n/a” kısmına yazılacaktır. “Advanced” butonu ile de tam yedek alınacak zamanların seçilmesi için gerekli ayarların girileceği ekran açılır.
“Create active full backups perodically” seçeneği seçilerek tam yedeklerin alınacağı zamanlar seçilebilir hale gelecektir. İlk seçenek “Monthly on:” seçeneği aylık olarak tam yedekleme alır. “Months” butonu ile yedekleme alınacak aylar seçilebilir.
İkinci seçenek ise haftalık olarak tam yedekleme alır, “Days” butonu ile tam yedek alınacak günler seçilebilir.
Alınan yedek dosyalarının şifrelenmesi isteniyorsa “Storage” tabında “Encryption” alanında istenen şifre ve hatırlatıcı ipucu yazılır.
Tam yedekleme işlemleri tamamlandıktan sonra “OK” butonu ile ekran kapatılır ve “Next” butonu ile yedeklemeyi otomatik yapmak için “Schedule” tabına geçiş yapılır.
- Daily at: Yedeklemenin başlayacağı saat. Yanındaki açılır menüden;
- “Everyday : Her gün, On week-days: Hafta içi günleri veya On these days: Sadece şu günlerde” seçeneklerinden biri seçilir.
“Apply” denildikten sonra günlük yedeklemeleri alabilmek için bilgisayarı uyku modundan çıkarmak için yetki isteyen bir ekran açılır, “Yes” diyerek işlem tamamlanır.
Yedekleme Sonucunun Mail Olarak Gönderimini Sağlama
Yedekleme sonunda hata veya başarılı olma durumları mail olarak iletimini sağlamak için ayarlar menüsünde “Enable email notifications” seçeneği aktif edilir.
Mail gönderimi için gereken SMTP ayarları için “Configure and test” tıklanarak SMTP ayarları ekranı açılır.
Gerekli SMTP ayarları girildikten sonra geri butonuna tıklanarak ayarlar menüsüne dönüş yapılır. Ayarlar otomatik kaydedilecektir.
Silinen Dosya veya Klasörü Yedekten Kurtarmak
Silinen bir klasör veya dosyayı yedekten almak için “File Level Restore” uygulamasının açılması gerekmektedir.
Açılan ilk ekranda yedek dosyalarının nerede olduğunu soran ekrandır. Yedek dosyalarımız bilgisayarda veya bir USB diskte ise “Local storage” seçeneğinde “Browse” butonu ile silinen veriyi içerisinde bulunduran yedek dosyası seçilir.
Yedek dosyası ağ üzerinde paylaşılan bir klasörde ise “Network storage” seçeneği seçilerek “Next” butonu ile yedek dosyasının yerinin seçildiği ekrana geçiş yapılır.
Ücretsiz sürümde uzak konum olarak sadece “Shared folder” desteklendiğinden seçili bırakıp “Next” butonu ile ağ yolu ayarları ekranına geçiş yapılır.
Yedekleme görevi ayarlanırken kullanılan ekran gibi gerekli ayarlar girilerek “Next” butonu ile yedek dosyalarına ulaşılır.
“Next” butonu ile girilen bilgiler doğru ise girilen konumdaki yedekleme dosyalarını listelenir.
Bu örneğimizde iki tane yedekleme görünmesinin nedeni “Backup Job MBT02” görevinin makaleyi yazmadan önce bilgisayarımda tanımlı olan yedeklerin aynı konumda olmasından dolayıdır. Bu göreve ait ayrıntı açıldığında görev içerisinde bulunan bilgisayarlar listelenir. Yedekten dönülecek bilgisayar seçildikten sonra “Next” butonu ile alınan yedekler listelenir.
Bu ekranda bilgisayara ait kullanılabilir bütün yedekleme noktaları listelenir. Biz örneğimizde silinen dosyanın sabah alınan yedekte olduğunu varsayıyoruz. Yedeği seçip “Next” butonu ile yedek içeriğine ulaşılır.
“Next” butonuna tıklandıktan sonra son onay ekranı gelir. “Open” butonuna tıklanarak yedek içerisinde ki dosyalara ulaşılır.
“Open” butonuna basıldıktan sonra network hızına bağlı olarak bir süre sonra aşağıdaki gibi yedek dosyasının içerisini gösteren ekran açılır. Kurtarılacak klasör veya dosyanın üzerine sağ tıklayarak “Copy To…” seçeneği ile dosyanın kaydedileceği yer seçilir.
Dosyanın kaydedileceği klasör seçildikten sonra “OK” butonu ile yedek dosyasından kurtarma işlemi başlatılır. Kopyalama işlemi bittikten sonra klasör veya dosya belirtilen klasöre kurtarılmış olur.
Bilgisayarın Çökme İhtimaline Karşı Boot Medyanın Oluşturulması
Bilgisayarın tamamen çökmesi durumunda Veeam uygulamasının oluşturduğu boot medya ile sistemi başlatıp, sistemin tamamı alınan yedek noktalarından istenen noktaya dönülebilir. Boot medya oluşturmak için “Create Recovey Media” uygulaması başlatılır.
Açılan ilk ekran boot medianın kaydedilebileceği ortamların listelendiği ekrandır. Bilgisayarımızda herhangi bir DVD sürücü olamadığında sadece ISO dosyası olarak oluşturma seçeneği var. Varsayılan ayarında bırakılıp “Next” butonu ile dosyanın kaydedileceği alanın seçildiği ekrana geçiş yapılır.
Açılan “Image Path” ekranda oluşacak iso dosyasının kaydedileceği yer ve gerekiyorsa kullanıcı adı ve şifre girilerek “Next” butonu ve ardından açılan ekranda “Create” butonuna tıklanarak boot medya oluşturma işlemi başlatılır. İşlem sonunda oluşan iso dosyası bilgisayarın çökme ihtimaline karşı bilgisayar dışında, tercihen yedek dosyaları ile aynı konumda muhafaza edilir.
Çöken Bilgisayarın Yedekten Kurtarılması
Çöken bilgisayarı yedekten kurtarmak için bilgisayarın oluşturulan Recovery Medya ile başlatılması gerekmektedir. Bilgisayar bu boot medya ile başlatıldıktan sonra aşağıdaki gibi bir ekran açılacaktır.
“Bare Metal Recovery” seçeneği tıklanarak sistemin bir Veeam yedekleme dosyasından kurtarılacağı belirtilir.
Alınan yedek ağda olduğundan “Network storage” seçeneği seçilerek “Next” butonu ile yedeğin olduğu alanın ayarlarının girileceği ekrana geçiş yapılır.
Yedeğin ağ üzerinde paylaşılan klasörde olduğunu belirtip “Next” butonu ile sonraki ekrana geçiş yapılır.
Yedek dosyası yolu ve gerekiyorsa kullanıcı adı ve şifre girilerek “Next” butonu ile sonraki ekrana geçiş yapılır.
Açılan ekranda belirtilen konumda yedekleri alınan bilgisayarlar listelenir. Yedekten dönülecek bilgisayar seçilerek “Next” butonu ile sonraki ekrana geçilir.
Açılan yeni ekranda seçilen bilgisayara ait yedekleme noktaları listelenir. Burada sistem hangi tarihe dönülecekse seçilerek “Next” butonu ile sonraki ekrana geçiş yapılır.
Açılan yeni ekranda sistemin hangi bölümlerinin yedekten dönüleceği seçilerek “Next” butonu ile sonraki ekrana geçiş yapılır.
- Entire computer: Bütün bilgisayar yedekten döner
- System volumes only: Sadece işletim sistemi bölümlerinin yedekten dönülmesini sağlar. Bu seçenek dokümanların işletim sistemi diskinde tutulmadığı (D, E vb.) bilgisayarlarda veri kaybının en aza indirir.
Yedekten dönme işlemi öncesi son bir özet ekranı gelir. “Restore” butonu ile yedekten dönme işlemi başlatılır.
Yedekten dönme işlemi sırasında aşağıdaki gibi bir ekrandan işlemin durumu takip edilebilir.
Yedekten dönme işlemi bittikten sonra “Finish” butonuna tıklanarak sistem yeniden başlatılır ve hayat normale döner.
Yedek tam dönme işlemi yapılan bilgisayar bir domaine üye olan bilgisayar ise domain ilişkisini yeniden kurması adına bazen bilgisayarı domainden çıkarıp tekrar domaine almak gerekebilmektedir.
Yedekleme demişken son söz olarak şunu diyebiliriz; yedeği alınmamış veri sizin olmamış veridir diyebiliriz. Yedekleme profesyonel çalışmalarda o derece önemli ki sistemin kurulumuna harcanan maliyet hatta bazen daha fazlası yedekleme sistemi için harcanabiliyor.